V

శ్రీ గురుచరిత్ర

నిత్య పారాయణ గ్రంథము

రచయిత:

పూజ్య ఆచార్య శ్రీ ఎక్కిరాల భరద్వాజ

ప్రచురణ :

శ్రీ మంగభరద్వాజ ట్రస్ట్,

for శ్రీ గురుపాదుకా పబ్లికేషన్స్

12-1-170/46P, Bhaktha Nivas

Jaipuri Colony, Nagole, Hyderabad - 500 068

Phone: 7416041550

w

W

X

ww.saibharadwaja.org

www.saimasterforums.org

సర్వస్వామ్యములు :

మాతృశ్రీ ఎక్కిరాల అలివేలు మంగతాయారు గారివి

ప్రథమ ముద్రణ : 1982

Reprint - 2022

వెల: 150/-

ప్రతులకు

Cell : 7416041550.

SRI MANGA BHARADWAJA TRUST

Registered Office : Bhakta Nivas, 12-1-70/46P, Hanuman Nagar, Jaipuri Colony, Nagole, HYDERABAD, Telagana Dist. - 500 068.

Ph : 08592-233271

SRI MANGA BHARADWAJA TRUST

Ongole Branch Office : Kothapeta, Kondaiah Bunk Street, Ongole, Andhra Pradesh - 523 002.

శ్రీ గురుచరిత్ర - పారాయణ పద్ధతి

శ్రీ గురుచరిత్ర పారాయణను కులమత ప్రసక్తి లేకుండా అందరూ చేసుకొనవచ్చును. ఈ చరిత్ర పారాయణ చేయదలచిన వారు ఉదయం స్నానం చేసి ఏమీ తినకముందు, దేవుని ముందు కూర్చుని, దీపారాధన చేసి, అగరువత్తులు వెలిగించి పారాయణ చేసుకోవాలి. కాఫీ, పాలు మొదలైన ద్రవపదార్థాలు తీసుకొనవచ్చు. ఉదయము పారాయణ చేసుకొనుటకు అవకాశము లేనివారు సాయంత్రము స్నానము చేసి పారాయణ చేసుకొనవచ్చు. ఒక పూటలో ఆరోజు చేయవలసిన పారాయణ పూర్తి చేయడానికి వీలుపడనపుడు ఉదయం కొన్ని అధ్యాయాలు, సాయంత్రం మరల స్నానం చేసి మిగిలిన అధ్యాయాలు పైన చెప్పినట్లు పూర్తి చేసుకొనవచ్చు. ఉదయం పారాయణ చేసుకొనుటకు ఏమాత్రమూ వీలుపడని వారు సాయంత్రముగాని, రాత్రిపూట గాని స్నానము చేసి భోజనము చేయకముందు పారాయణ చేసుకొనవచ్చు.

ఇంతకు మించి ఆహార విహారాదులలో ఎట్టి నియమములూ అవసరము లేదు.

ఒక్క రోజులో గ్రంధం మొత్తం పారాయణ పూర్తి చేయాలనుకున్నవారు పండ్లు తీసుకొనవచ్చును. పాలు వంటి ద్రవపదార్ధములు గూడ తీసుకొనవచ్చును.

సప్తాహ పారాయణ (ఒక వారము లేక 7 రోజులు) పూర్తి చేయలేనివారు ద్విసప్తాహపారాయణ (2వారాలు) గాని, త్రిసప్తాహ పారాయణ (21రోజులు) గాని చేసుకొనవచ్చు. అందుకుగూడ అవకాశం లేనివారు రోజుకు ఒక అధ్యాయము చొ॥న పారాయణ చేసుకొనవచ్చు. స్త్రీలు బహిష్టు సమయంలో ఈ చరిత్ర పారాయణ చేయకూడదు.

సామాన్యంగా మనం పారాయణ చేసే గ్రంధం ఎవరికీ ఇవ్వకుండడం మంచిది. కొన్ని ఆవర్తాలు (కొన్నిసార్లు) పారాయణ పూర్తి అయ్యాక, కొద్ది దక్షిణతో పాటు ఈ గ్రంధప్రతి నొకటి ఎవరికైనా దానం చేస్తే ముల్లోకాలలోను దానం చేసిన పుణ్యఫలం వస్తుంది.

స్నానానికి గూడ అవకాశం లేనపుడు గాని, ఆరోగ్యం సరిగా లేనపుడుగాని.

శ్లో॥ అపవిత్రః పవిత్రోవా సర్వావస్ధాన్ గత 2. పివా

యస్మరేత్ పుండరీకాక్షం స బాహ్యభ్యంతర శ్శుచిః ॥

అనే శ్లోకాన్ని చెప్పుకొని, తీర్ధాన్ని గురుపాదోదకంగా భావించి, కొంచెం త్రాగి, కొంచెం శిరస్సున చల్లుకొని పారాయణ చేయవచ్చు. "హృదయ కమలంలో వున్న చైతన్యమే తన నేత్రముగా గల భగవంతుని స్మరిస్తే ఎట్టి స్థితులలో వున్నవారైనా బాహ్యాభ్యంతరముల యందు శుచియౌతారు" అని ఈ శ్లోకానికర్ధం.

స్వయంగా పారాయణ చేయలేనివారు శ్రీ గురుచరిత్ర శ్రవణం చేసినా అదే ఫలితముంటుందని శ్రీగురుడు చెప్పారు.

పారాయణ చేయడానికి వీలుగాని సమయంలో 'దత్త దత్త' అనిగాని, శ్రీదత్త జయదత్త అన్న నామంగాని సప్తాహము చేయవచ్చు. ప్రతిరోజూ నిత్యపారాయణ అయిన తర్వాత దత్తస్తోత్రాలలో

శ్లో॥ అనసూయాత్రి సంభూతో దత్తాత్రేయో దిగంబరః ।

స్మర్తృగామీ స్వభాక్తానాముద్ధర్తా భవసంకటాత్ ॥

అన్న శ్లోకం యథాశక్తి జపంచేస్తే కష్టాలు తొలుగుతాయి.

శ్లో॥ జీవయామాస భర్తారం మృతం సత్యాహి మృత్యుహా ।

మృత్యుంజయ స్స యోగీంద్రః సౌభాగ్యం మే ప్రయచ్ఛతు ॥

అన్నశ్లోకం యథాశక్తి జపంచేస్తే సౌభాగ్యం వృద్ధి చెందుతుంది.

శ్లో॥ దూరీకృత్య పిశాచార్తిం జీవయిత్వా మృతం సుతమ్ ।

యో...భూదభీష్టదః పాతు స నః సంతానవృద్ధికృత్ ॥

అన్న శ్లోకం యథాశక్తి జపంచేస్తే సంతానాన్ని ప్రసాదిస్తుంది.

శ్లో॥ దరిద్ర విప్ర గేహే యః శాకం భుక్త్వోత్తమ శ్రియమ్

దదౌ శ్రీదత్త దేవః దారిద్ర్యాత్ శ్రీప్రదోవతు ॥

అన్న శ్లోకం యథాశక్తి జపం చేస్తే దారిద్ర్యాన్ని తొలగించి సంపదనిస్తుంది.

గురువారం 1వ అధ్యాయం నుండి 9వ అధ్యాయం వరకు

శుక్రవారం 10వ అధ్యాయం నుండి 21వ అధ్యాయం వరకు

శనివారం 22వ అధ్యాయం నుండి 29వ అధ్యాయం వరకు

ఆదివారం 30వ అధ్యాయం నుండి 35వ అధ్యాయం వరకు

సోమవారం 36వ అధ్యాయం నుండి 38వ అధ్యాయం వరకు

మంగళవారం 39వ అధ్యాయం నుండి 43వ అధ్యాయం వరకు

బుధవారం 44వ అధ్యాయం నుండి 52వ అధ్యాయం వరకు

గురువారము 1వ అధ్యాయం నుండి 2వ అధ్యాయం వరకు

శుక్రవారము 3వ అధ్యాయం నుండి 6వ అధ్యాయం వరకు

శనివారము 7వ అధ్యాయం నుండి 10వ అధ్యాయం వరకు

ఆదివారము 11వ అధ్యాయం నుండి 13వ అధ్యాయం వరకు

సోమవారము 14వ అధ్యాయం నుండి 18వ అధ్యాయం వరకు

మంగళవారము 19వ అధ్యాయం నుండి 23వ అధ్యాయం వరకు

బుధవారము 24వ అధ్యాయం నుండి 27వ అధ్యాయం వరకు

గురువార 28వ అధ్యాయం నుండి 30వ అధ్యాయం వరకు

శుక్రవారము 31వ అధ్యాయం నుండి 35వ అధ్యాయం వరకు

శనివారము 36వ అధ్యాయం నుండి 39వ అధ్యాయం వరకు

ఆదివారము 40వ అధ్యాయం నుండి 47వ అధ్యాయం వరకు

సోమవారము 42వ అధ్యాయం నుండి 45వ అధ్యాయం వరకు

మంగళవారము 46వ అధ్యాయం నుండి 49వ అధ్యాయం వరకు

బుధవారము 50వ అధ్యాయం నుండి 52వ అధ్యాయం వరకు

గురువారము 1వ అధ్యాయం నుండి 2వ అధ్యాయం వరకు

శుక్రవారము 3వ అధ్యాయం నుండి 4వ అధ్యాయం వరకు

శనివారము 5వ అధ్యాయం నుండి 6వ అధ్యాయం వరకు

ఆదివారము 7వ అధ్యాయం నుండి 8వ అధ్యాయం వరకు

సోమవారము 9వ అధ్యాయం నుండి 11వ అధ్యాయం వరకు

మంగళవారము 12వ అధ్యాయం నుండి 13వ అధ్యాయం వరకు

బుధవారము 14వ అధ్యాయం నుండి 16వ అధ్యాయం వరకు

గురువారము 17వ అధ్యాయం నుండి 19వ అధ్యాయం వరకు

శుక్రవారము 20వ అధ్యాయం నుండి 22వ అధ్యాయం వరకు

శనివారము 23వ అధ్యాయం నుండి 25వ అధ్యాయం వరకు

ఆదివారము 26వ అధ్యాయం నుండి 28వ అధ్యాయం వరకు

సోమవారము 29వ అధ్యాయం నుండి 30వ అధ్యాయం వరకు

మంగళవార 31వ అధ్యాయం నుండి 32వ అధ్యాయం వరకు

బుధవారము 33వ అధ్యాయం నుండి 35వ అధ్యాయం వరకు

గురువారము 36వ అధ్యాయం నుండి 38వ అధ్యాయం వరకు

శుక్రవారము 39వ అధ్యాయం నుండి 40వ అధ్యాయం వరకు

శనివారము 41వ అధ్యాయం నుండి 42వ అధ్యాయం వరకు

ఆదివారము 43వ అధ్యాయం నుండి 45వ అధ్యాయం వరకు

సోమవారము 46వ అధ్యాయం నుండి 48వ అధ్యాయం వరకు

మంగళవారము 49వ అధ్యాయం నుండి 50వ అధ్యాయం వరకు

బుధవారము 51వ అధ్యాయం నుండి 52వ అధ్యాయం వరకు

శిరిడీ సాయిబాబా భక్తులకు "శ్రీ గురుచరిత్ర" పారాయణ యెంతో అవసరం. హరివినాయక్ సాఠే, అన్నా సాహెబ్ దభోల్కర్ వంటి వారికి శ్రీసాయిబాబా దర్శనము, అనుగ్రహము లభించడానికి "శ్రీ గురుచరిత్ర" పారాయణమే కారణమయింది. కుశాభావు అనే భక్తుడి విషయంలో యీ సత్యం యింకెంతో స్పష్టంగా కన్పిస్తుంది. అతడి చేత యీ గ్రంథాన్ని 108 సార్లు పారాయణ చేయించడంలో సాయినాథుడు దీనికెంత ప్రాముఖ్యమిచ్చారో తెలుస్తుంది. ఆయన మహాత్ములందరిలోకి తలమానికము - కోహినూర్ వంటి వారైనప్పటికీ తాను సద్గురువునని చెప్పక, అతి సామాన్యుడిలా జీవించారు. భక్తులు తమను గురువుగా యెలా సేవించాలో యెన్నడూ చెప్పలేదు. భగవద్గీతా శ్లోకాన్ని వివరించినప్పుడు ఆ విషయమై రత్నాల్లాంటి మాటలు ఒకటి రెండు మాత్రమే చెప్పారు. అందుకే ఆయనను ఆ రీతిన యెవరూ ప్రయత్నించలేదు. ప్రయత్నించిన కొద్దిమందీ గూడ చేయలేకపోయారు. అలాగాక, గురుచరిత్రలో శ్రీగురుడు ఎన్నో పురాణోపాఖ్యానాల సహాయంతో యీ విషయం వివరించారు. అంటే భక్తులు ఎలా శ్రీ సాయిని సేవించాలో "శ్రీ గురుచరిత్ర" నుండి నేర్చుకోమని శ్రీ సాయి సూచించారన్నమాట.

ముందుమాట

మేము ప్రచురిస్తున్న యీ " శ్రీ గురు చరిత్ర" కు కొన్ని ప్రత్యేకతలున్నాయి. అది తెలియాలంటే యీ క్రింది విషయాలు గమనించాలి.

సాయందేవుని వంశానికి చెందిన గంగాధరసరస్వతి ప్రస్తుత గురుచరిత్ర వ్రాసేనాటికే వేరొక గురుచరిత్ర గ్రంథముండేదని తెలుస్తుంది. నామ ధారకుడికి సిద్ధయోగి దానిని చూపినట్లు శ్రీ గురుచరిత్రలో చూస్తాం. అంతేగాక యీ గ్రంథంలో "నా తండ్రి శ్రీ గురుచరిత్ర శ్రవణాసక్తుడు" అని వ్రాసాడు. అయితే అది తానే కూర్చొనని గూడ చెబుతాడు. అంటే ప్రస్తుత గురుచరి యితడు కూర్చినదన్నమాట. కేవలం సాధువుకుండవలసిన నిరహంకారం వల్లనే అది తన రచనగా యెక్కడా చెప్పుకోలేదు. అది వ్రాతప్రతిగా వారిదగ్గరే వుండేది. కారణం శ్రీగురులీలల పానమే తమకు అన్నపానీయాలని ఆయన ఒకచోట శ్రీ గురుచరిత్రలో అంటారు.

ఇదిగాక శ్రీగురుడు గోకర్ణంలో వుండేనాటికే ఒక సంక్షిప్తమైన గురుచరిత్ర వుండేదని, శ్రీగురుడు ఏకాంతంలో వున్న సమయంలో వారి దర్శనానికి వచ్చిన భక్తులకు సిద్ధయోగి దానిని వినిపిస్తుండేవారనీ ఒక జనవాక్యమున్నది. కొందరు పరిశోధకులు గూడ యిలానే వ్రాశారు. అంటే శ్రీగురుడు శ్రీశైలంలో అంతర్ధానమయ్యేనాటికే ఒక శ్రీగురుచరిత్ర గ్రంథమున్నట్లు, శ్రీగురుడు అంతర్థానమయ్యే ముందు చెప్పిన మాటలు సూచిస్తున్నాయి. అంటే సద్గురువు యొక్క లీలలను, బోధనలను, పారాయణ, శ్రవణము, చింతనము చేయడమన్నవి ఉత్తమ సాధనంగా శ్రీగురుడే తమ భక్తులకు, శిష్యులకూ విధించినట్లు స్పష్టమవుతుంది. అందుకే తర్వాతి దత్తాత్రేయుని పూర్ణావతారమైన శిరిడీసాయిబాబా గూడ తమ చరిత్ర పారాయణ ఉత్తమ సాధనగా నిర్ణయించే, దాసగణుచేత హరికథల రూపంలో తమ లీలలు గానం చేయనిచ్చారు. అన్నా సాహెబ్ దబోల్కర్ (ఉరఫ్ హేమాద్రిపంతు)కు ఆయన "శ్రీసాయి సచ్చరిత్ర" వ్రాయడానికి అనుమతినిచ్చి ఆశీర్వదించారు.

శ్రీగురుని కాలంలోనే రూపొందిన ఒక సంక్షిప్త గురుచరిత్ర సాయం దేవుడు కన్నడభాషలో గూడ వ్రాసాడని ఎందరో పండితులంటారు. అంతేగాక నరకేసరి, నందిశర్మ, నరహరి వంటి కవీశ్వరులు గూడ శ్రీగురుని లీలలను కీర్తించి రచనలు చేసారు.

మనదేశంలో గ్రంథముద్రణ అమలులో లేనప్పుడు “శ్రీ గురుచరిత్ర" వ్రాతప్రతులుగా ప్రచారమయ్యేది. అటువంటి వ్రాతప్రతులు యిప్పటికీ యెన్నో భక్తుల కుటుంబాల వద్ద వున్నాయి. కాని వీరిలో ఎక్కువమంది, ఆ వ్రాతప్రతులను పరమ పవిత్రంగా పూజలో వుంచుకొని, నేడు ముద్రించబడే గ్రంథాలను మాత్రమే పారాయణకు ఉపయోగిస్తారు. శ్రీగురుని నుండి ప్రత్యేకమైన సందేశమొస్తే దప్ప ఆ వ్రాత ప్రతులను తీసిచూడరు, యితరులకు చూపరు. ఇటువంటి రెండు కుటుంబాల వారికి తగిన సందేశం లభించినందువలన తమవద్దనున్న వ్రాతప్రతులలోని అంశాలు కొన్ని శ్రీగురుని అనుగ్రహం వలన నాకు లభించాయి. వీటిని యీ మూడవ ముద్రణలో పొందుపరుస్తున్నాను. అలనాడు శ్రీగురుని ప్రత్యక్షంగా సేవించిన భక్తులకు, భక్తురాండ్రకూ మహారాష్ట్ర దేశాచారాన్ననుసరించి రెండేసి పేర్లు వుండేవి. వారి అనుభవాలు శ్రీగురుచరిత్రలో వ్రాయబడినప్పుడు కొన్నివ్రాతప్రతులలో ఒక పేరు, మరికొన్ని వ్రాతప్రతులలో మరొక పేరూ వ్రాసారు. మన యీ ముద్రణలో యీ రెంటినీ ప్రస్తావించాను.

అన్నింటికంటే ముఖ్యమైన విషయాలు రెండున్నాయి. వెనుకటి వ్రాత ప్రతులలో ముఖ్యమైనదొకటి గాణాపురం ప్రాంతంలోనే ఒక సదాచార సంపన్నమైన కుటుంబం వద్ద వుండేది. ఒకప్పుడు ఖేడ్గాఁప్డేట్ (పూణే వద్ద)లో సిద్ధపురుషుడుగా ప్రసిద్ధికెక్కిన శ్రీనారాయణ్ మహరాజ్ గారు చిన్న వయస్సులోనే గాణాపూర్ వద్దనున్న సంగమానికి వచ్చి, చాలాకాలం శ్రీదత్తానుగ్రహం కోసం తపస్సు చేసారు. ఒకనాడు శ్రీగురుడు ఆయనకు స్వప్నదర్శనమిచ్చి, పైన చెప్పిన సబ్రాహ్మణ కుటుంబంనుండి వారివద్దనున్న ప్రాచీన వ్రాతప్రతిని పొందమని ఆదేశించారు. అదేరాత్రి ఆ కుటుంబీకులకు గూడ శ్రీగురుడే దర్శనమిచ్చి, అతని వద్దనున్న వ్రాతప్రతిని నారాయణ్ మహరాజ్ కు యివ్వమని ఆదేశించారు. ఆ రీతిన లభించిన ఆ వ్రాతప్రతి శ్రీ నారాయణ్ మహరాజ్ వద్ద జీవితాంతమూ వుండేది. శ్రీ గురుని నుండి వారికెట్టి ఆదేశమూ రానందువలన ఆ వ్రాతప్రతిని ఆ మహాత్ముని దేహంతో పాటు వారి సమాధిలో పెట్టేసారు. అరుదుగా దానిని శ్రీమహారాజ్ గారికి చదివి వినిపించే అదృష్టం కల్గిన ఒక భాగ్యశాలి నుండి రెండు విషయాలు తెలియ వచ్చాయి: ఆవ్రాతప్రతిలో చివరి అధ్యాయంగా "శ్రీగురుగీత", భాగవతం ఏకాదశ స్కంధంలో శ్రీకృష్ణుడు ఉద్దవునికి చెప్పిన అవధూతోపాఖ్యానం గూడ వున్నాయనితెలిసింది. అటువంటి వ్రాతప్రతుల ఆధారంగానే శ్రీవాసుదేవానంద సరస్వతీస్వామి తాము వ్రాసిన "శ్రీసంహితాయన గురుద్విసాహస్ర" అనే గ్రంథంలో యీ అవధూతోపాఖ్యానం పొందుపరచారు. ఇది మనకు యీనాడు లభించే ముద్రితమైన శ్రీగురుచరిత్ర గ్రంథాలలో కన్పించదు. ఈకారణంగానే శ్రీ గురుచరిత్రలోని అధ్యాయాల సంఖ్య 51 అని కొందరు, 52 అని కొందరు, 53 అని కొందరు తలచడానికి కారణం అయింది.

అందువలన యీ మూడవ ముద్రణలో అవధూతోపాఖ్యానం అను బంధంగా ముద్రించడమయింది. ఆ వ్రాతప్రతిలో "శ్రీగురుగీత" గూడ వుండడం వలన శ్రీగురుని భక్తులకు అదెంతో విలువైనదని స్పష్టమవుతున్నది. అంతేగాదు, శ్రీగురుని వంటి మహనీయుడు మాత్రమే నిజానికి గురువనదగిన వారని, ముముక్షువులు అట్టి వారిని మాత్రమే శ్రీ గురుగీతలో చెప్పిన విధంగా ఆశ్రయించి సేవించాలనీ స్పష్టమవుతుంది. అర్హతలేని వారి వద్ద మంత్రోపదేశం పొందడం యెంతటి అనర్ధమో యీ "శ్రీగురుచరిత్ర" చెబుతుంది. అందువలన త్వరలో "శ్రీగురుగీత" గూడ - పెక్కు వ్రాతప్రతులను పరిశోధించి, తాత్పర్యంతో కలిపి ముద్రించనున్నాము. ఇంకొక ముఖ్యాంశం వున్నది-

శిరిడీ సాయిబాబా భక్తులకు "శ్రీగురుచరిత్ర" పారాయణ యెంతో అవసరం. హరివినాయక్ సారే, అన్నాసాహెబ్ దభోల్కర్ వంటి వారికి శ్రీసాయిబాబా దర్శనము, అనుగ్రహము లభించడానికి "శ్రీగురుచరిత్ర" పారాయణమే కారణమయింది. కుశాభావు అనే భక్తుడి విషయంలో యీ సత్యం యింకెంతో స్పష్టంగా కన్పిస్తుంది. అతడిచేత యీ గ్రంథాన్ని 108 సార్లు పారాయణ చేయించడంలో సాయినాథుడు దీనికెంత ప్రాముఖ్యమిచ్చారో తెలుస్తుంది. ఆయన మహాత్ములందరిలోకి తలమానికము, కోహినూర్ వంటి వారైనప్పటికీ తాను సద్గురువునని చెప్పక, అతి సామాన్యుడిలా జీవించారు. భక్తులు తమను గురువుగా యెలా సేవించాలో యెన్నడూ చెప్పలేదు. భగవద్గీతా శ్లోకాన్ని వివరించినప్పుడు ఆ విషయమై రత్నాల్లాంటి మాటలు ఒకటి రెండు మాత్రమే చెప్పారు. అందుకే ఆయనను ఆ రీతిన సేవించడానికి యెవరూ ప్రయత్నించలేదు. ప్రయత్నించిన కొద్దిమందీ గూడ చేయలేకపోయారు. అలాగాక, గురుచరిత్రలో శ్రీగురుడు యెన్నో ' పురాణోపాఖ్యానాల సహాయంతో యీ విషయం వివరించారు. అంటే భక్తులు యెలా శ్రీసాయిని సేవించాలో "శ్రీగురుచరిత్ర" నుండి నేర్చుకోమని శ్రీసాయి సూచించారన్నమాట.

అంతేగాక, శ్రీగురునికి - సాయిబాబాకు సన్నిహితమైన పోలికలు యెన్నో వున్నాయి. జన్మించిన క్షణంనుండే యీ యిద్దరికీ తాము యెవరో తెలుసు. ఇద్దరూ లోకహితం కోసం అవతరించిన భగవత్స్వరూపులే. అయినప్పటికీ సత్సంప్రదాయాన్ననుసరించి ఇద్దరూ బాహ్యంగా గూడ ఒక గురువును ఆశ్రయించారు. శ్రీగురుడు శ్రీశైలంలో అంతర్థానమయినప్పుడు తమ శిష్యులకు పూలు ప్రసాదంగా అందజేసి, వాటిని ప్రాణప్రదంగా వుంచుకోమని చెప్పారు. సాయిబాబా తమ గురువు ప్రసాదించిన ఇటుక రాయిని అలానే పవిత్రంగా వుంచుకున్నారు. అది విరిగిపోయిన కొద్దికాలానికే ఆయన గూడ శరీర త్యాగం చేసారు. ఆయన తమను తమ గురువు ఒక బావిలోకి తలక్రిందులుగా వ్రేలాడదీసినట్లు చెప్పారు. గురుచరిత్రలో దీపకుడు, ఉపమన్యువు మొ ॥ న వారు చేసిన గురుసేవా విధానమంతా ఆ ఒక్క వాక్యానికి వివరణ అని తలచవచ్చు. శ్రీగురుడు యెంతోకాలం సన్యాసాశ్రమ ధర్మాన్ననుసరించి దేశసంచారం చేస్తూ లోకుల దృష్టినుండి గుప్తంగా వుండిపోయారు. ఒక్క నర్సోబావాడిలోనే 12 సం ॥ లు తపోనిష్ఠలో వున్నారు. శ్రీసాయి గూడ శిరిడీలో వేపచెట్టు క్రిందనున్న భూగృహంలో 12 సం ॥ లు వున్నారు. అందుండి బయటకు వచ్చాక గూడ సుమారు 30 సం ॥ లు గుప్తంగా పిచ్చి ఫకీరులా మాత్రమే జీవించారు. శ్రీగురుడు, తాము లోకానికి వెల్లడి కావలసిన సమయమొచ్చాకనే గంధర్వపురం చేరి ప్రకటమయినట్లు, శ్రీసాయి గూడ చివరి 23 సం॥లలోనే వెల్లడి అయ్యారు. కాకుంటే సాయి నైష్ఠిక బ్రహ్మచారి గనుక, యావజ్జీవితమూ తమ గురు సన్నిధిలోనే వుండిపోయారు. కేవలం ఆ గురువు ఆదేశించడం వల్లనే భక్తులనుద్ధరించడానికి మొదట్లో ఆయన దేశసంచారం చేసారని తలచవచ్చు. శ్రీగురుడు సంగమానికి వెళ్ళి రావడం నిత్యమూ మహోత్సవంగా జరిగినట్లే, శ్రీసాయి రోజూ లిండీకి రావడం, రోజు విడచి రోజు చావడికి వెళ్ళడమూ గొప్ప ఊరేగింపుగా జరిగింది. కొద్దిలో చెప్పాలంటే, సాయి చరిత్రలో గురుస్థానం (వేపచెట్టు మూలం) నర్సోబావాడి వంటిది; లెండీవనమే సంగమం: ద్వారకామాయియే గంధర్వపురం. ఈ మహనీయులిద్దరూ తమ 16వ యేటనే బాహ్య ప్రపంచంలోనికి అడుగు పెట్టారు. ఇద్దరూ తమ భక్తులకు కవితాశక్తిననుగ్రహించి, వారికి బిరుదులు గూడా యిచ్చారు. శ్రీగురుడు ఒకనికి 'యోగీశ్వర్' అని మరొకరికి 'కవీశ్వర్' అని బిరుదులిస్తే- శ్రీసాయి ఒకరికి 'దాసగణు' అని, మరొకరికి 'హేమాద్పంత్' అని బిరుదులివ్వడమేగాక, జగేశ్వర్ భీష్మకు కవితాధారనిచ్చి 'సగుణోపాసన' వ్రాయించుకున్నారు. శ్రీగురుడు ఒక యవనరాజును అనుగ్రహించి అతనినుండి పూజలందుకున్నారు. సాయి యవనులందరిచేతా సేవించ బడుతున్నారు. ఇద్దరిదీ భిక్షా వృత్తియే. ఈ యిద్దరూ కర్మ ఫలానికీ, జన్మ పరంపరలకూ యెంతో ప్రాముఖ్యమిచ్చారు. ఇలా ఆలోచించినకొద్దీ యింకెన్నో పోలికలు స్ఫురిస్తాయి. కనుకనే “శ్రీసాయిబాబా జీవిత చరిత్ర", "శ్రీగురుచరిత్ర" ఒకదానికొకటి వివరణమని చెప్పాలి. ఆ రెండూ ఒకే దత్తాత్రేయుని చరిత్రలో వేర్వేరు అధ్యాయాలు. కనుక సాయి భక్తులందరికీ, "శ్రీసాయిబాబా జీవిత చరిత్ర", "శ్రీగురుచరిత్ర", "శ్రీగురుగీత"లు కలసి

ప్రస్థానత్రయము అనవచ్చు. ప్రస్థానత్రయమంటే సనాతనధర్మ మంతటికీ మూలమైన ఉపనిషత్తులు, బ్రహ్మసూత్రాలు, భగవద్గీత.

దత్తస్తుతి - గ్రంథ స్తుతి

భగవంతుడు ఒక్కడే. ఒకప్పుడు ఆయన అనేకమవదలచాడు. అట్టి సంకల్పమే మాయాశక్తి. దానివల్లనే ఆయన ఈ విశ్వమంతా అయ్యాడు. ఇలా సర్వాన్నీ సృష్టించడం వలన ఆయననే బ్రహ్మ అనీ, ఈ విశ్వాన్ని పాలించడం వలన ఆయననే విష్ణువనీ, సకాలంలో సృష్టిలోని రూపాలను ఆయనే నశింపజేస్తుండడం వలన శివుడనీ అన్నారు. ప్రతి కల్పాంత ప్రళయానికి ముందు తరించకుండా వుండిపోయిన జీవులు మరల జన్మించి, అనుభవం ద్వారా పూర్వకర్మను రహితం చేసుకుంటూ ఈసారి ధర్మబద్ధంగా జీవించడం వలన మరలా కర్మకు బద్ధులుగాకుండా వుండే అవకాశమివ్వడానికే భగవంతుడు మళ్ళీ మళ్ళీ సృష్టిచేస్తుంటాడు. ప్రతిసారీ సృష్టితో జన్మకువచ్చే జీవులు కర్మబద్ధులవకుండా జీవించగలగడానికి మార్గం గూడా ఆ భగవంతుడే యేర్పాటు చేస్తాడు. అందుకే ప్రతిసారీ మొదట మహాయోగులైన సనకాది బ్రహ్మమానస పుత్రులను, తర్వాత మహర్షు లైన వశిష్టాది ప్రజాపతులనూ సృష్టిస్తాడు. మరల అటువంటి ఋషుల ద్వారానే వేదాలు, శాస్త్రాలు, సదాచారము అనేవి జీవులకు ప్రసాదిస్తాడు. ఈ విషయం నిత్యజీవితంలో అనుక్షణము గుర్తుంచుకొని, అటువంటి దీక్షతో మనము జీవించగలగడానికి సాధనంగానే మనము గోత్రఋషులను ప్రతి కార్యానికి ముందు సంకల్పంలో భాగంగాను, పెద్దలను దర్శించినపుడు 'ప్రవర' చెప్పుకొనడం లోనూ స్మరించడం ఒక సదాచారంగా మహర్షులు నిర్ణయించారు.

అంతేగాదు అజ్ఞానం వలన జీవులు అనివార్యంగా చేసే దోషాలు ఎక్కువగా పేరుకొని, ఆ ప్రజలే ధర్మబద్ధంగా జీవించడానికి బాహ్యమైన ఆటంకంగా యేర్పడినప్పుడు దానిని తొలగించడానికి రాముడు, కృష్ణుడు వంటి అవతారాలు ఆ భగవంతుడే ఎత్తుతుంటాడు. కాని సృష్టి పొడుగునా అటువంటి అవరోధాలు సాధ్యమైనంత వరకూ రాకుండా చేయడానికి ఆ భగవంతుడే పరిపూర్ణులైన సద్గురువులుగా అవతరించి, తన లీలల ద్వారా సాధ్యమైనంతమందికి మోక్షేచ్ఛ, ధర్మనిష్ఠ కలిగేలా చేస్తూ వుంటాడు. ఇలా యెల్లప్పుడూ భూమిమీద పూర్ణులైన మహాత్ములుగా అవతరించే భగవత్తత్వాన్నే 'దత్తాత్రేయుడు' అన్నారు. భాషలను బట్టి ఆయనకు పేర్లు వేరుగావున్నా, ప్రపంచంలోని అన్ని మతగ్రంథాలలోనూ ఈ విషయం స్పష్టంగా చెప్పబడింది.

అంటే మనందరినీ సృష్టించడం వలన భగవంతుడే సర్వులకూ తండ్రి; తన నుండి యేర్పడిన పదార్థాలతోనే మనను పోషిస్తుండడం వలన ఆయనయే జగన్మాత. శాస్త్రాలద్వారా మనకు హితం చెబుతున్నాడు గనుక ఆయనయే మనకు మిత్రుడు. అధర్మాన్ని నిగ్రహిస్తుంటాడు గనుక ఆయనయే ప్రభువు. సద్గురువుగా అవతరించి మనలను అనుగ్రహిస్తాడు గనుక ఆయనయే గురువు. ఇలా ఆలోచిస్తే భగవంతుడే, తన బిడ్డలమైన మనకు నవవిధ భక్తులతో సేవచేస్తున్నాడు! చివరకు సద్గురువుగా మనకు ఆత్మసమర్పణ చేసుకుంటున్నాడు; దత్తం చేసుకుంటున్నాడు!! అందుకే ‘దత్తుడు' అనే పేరు అనుగ్రహమూర్తియైన భగవంతునికి అన్నింటికంటే - చక్కగా సరిపోతుంది. సర్వశక్తిమంతుడైన ఆయన - శక్తి హీనులము, అల్పజ్ఞులము అయిన మనకు సర్వమూ ప్రసాదించడమే గాక, ఆత్మ సమర్పణం గూడ చేసుకొనడంలోని ఆయన వాత్సల్యాన్ని అర్ధం చేసుకొని ఎల్లప్పుడూ గుర్తుంచుకొని, అందుకు తగినంతగా కృతజ్ఞతతో జీవించగల్గడమే మన పరమ కర్తవ్యము. ఇలా జీవించగల్గినప్పుడు మనకెంతటి ధన్యత కల్గుతుందో అలనాటి పురాణకథల నుండి నేటి మహాత్ముల అనుభవాల వరకూ అన్నీ మనకు తెల్పుతాయి. అలనాడు అత్రి అనే మహర్షి తపోమహిమచేత మూడు విధములైన (అధిభౌతికము,అధి దైవికము, ఆధ్యాత్మికము) తాపాలను తొలగించుకొని 'అత్రి' అయ్యాడు. ఆయన కామక్రోధాది దుర్గుణాలన్నింటికీ మూలమైన అసూయను జయించి 'అనసూయ పతి అయ్యాడు. అందుకు మెచ్చిన భగవంతుడు అతనికి పుత్రుడై దత్తాత్రేయుడుగా జన్మించాడు. చరిత్రలో గూడ అనన్యంగా ఆయనను కొలిచిన వారికెందరికో ఆయన దత్తమై, వారిని తన ప్రతిరూపాలుగా రూపొందించి కృతార్థులను చేశాడు. అందుకే ఆ సేతు హిమాచల పర్యంతమూ దేశమంతటా నాటినుండి నేటివరకూ భక్తులందరూ గురుధ్యాన శ్లోకం చదువుకొని త్రిమూర్త్యాత్మకుడైన ఆ దత్తాత్రేయుణ్ణి · స్మరిస్తున్నారు.

సర్వజీవులనూ వుద్దరించడమే తన అవతార కార్యంగా గల దత్తాత్రేయుడు చతుర్యుగావతారమని యోగీశ్వరుడైన చక్రధరుడు 'సూత్రపాఠ విచారము అనే గ్రంథంలో కీర్తించారు. రామ, కృష్ణాది అవతారాలకంటే ముందే ఒకానొక వైశాఖ బహుళ దశమీ గురువారంనాడు, రేవతీ నక్షత్రయుక్త మీన లగ్నంలో, మీనాంశ యందు దత్తుడు అవతరించారని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఈయన కార్త వీర్యార్జునునకూ, ప్రహ్లాదునికి యోగముపదేశించి కృతార్థులను చేసినట్లు పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఈయన యిప్పటి నేపాల్ ప్రాంతంలోని చిత్రకూటం వద్దనున్న 'అనసూయా పహాడ్' అనేచోట మొదట అత్రి పుత్రుడుగా అవతరించారు. అందుకు గుర్తుగా యిప్పటికీ అక్కడ ఒక దత్తమందిరమున్నది. ఈయన తన అవతారం చాలించకుండా నేటికీ నీలగిరి శిఖరాన సూక్ష్మరూపంలో నివసిస్తుంటా డని మహనీయులు చెబుతారు. ఈయన ఎందరో మహానీయులకు అనుభవ గోచరుడవుతూ వున్నారు. ఈయన 'వాతరశన' అనే బుషి సాంప్రదాయానికి చెందినవాడని, మౌనప్రియుడని పరిశుద్ధ హృదయుడనీ భాగవతం చెబుతుoది. ఈ సాంప్రదాయం వారు శాంతులు, అమలులు, సన్యాసులు, బ్రహ్మజ్ఞానులు అని భాగవతం (11 : 647) చెబుతుంది. వీరు యోగ సాంప్రదాయకులని నారద పరివ్రాజకోపనిషత్తు చెబుతుంది. దత్తాత్రేయుడు ఎక్కువగా కావేరీ లోయలలో తిరుగుతూ, పురాణాలలో ‘సహ్యాద్రి'గా ప్రఖ్యాతమైన పర్వతగహ్వరాలలో ఆశ్రమాన్ని నెలకొల్పి, అక్కడ యోగ నిష్ఠలో నిమగ్నులయ్యారని మార్కండేయ పురాణం (17-12; 16-20) చెబుతున్నది. ఈయన యొక్క ఉపాసన గురించి స్కాంద పురాణంలోని కాశీఖండంలో వర్ణించబడింది. ఆగమ, తంత్ర, యోగ, పురాణాది ప్రాచీన గ్రంథాలలో శివుని అవతారంగా కీర్తించబడిన గోరక్షనాథుడు 'నాథ' సాంప్రదాయానికి పట్టుకొమ్మ అనవచ్చు. ఈయన కీర్తి భారతదేశంలోనే గాక, హిమాలయాలలోని వివిధ రాజ్యాలలోనూ, చివరకు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ వరకు గూడ వ్యాపించినది. ఈ గోరక్షనాథునికి దత్తాత్రేయుడు దర్శనమిచ్చారని, ఆ యిద్దరికీ మహాద్భుతమైన సంవాదం జరిగిందనీ, నాథ సాంప్రదాయానికి చెందిన ముఖ్య గ్రంథాలలో ఒకటైన “గోరక్షవాణి” చెబుతున్నది. అంతేగాక, శ్రీ దత్తాత్రేయుడే “అవధూతగీత” మరియు “శ్రీగురుగీత” స్వయంగా గోరక్షనాథునికి బోధించినట్లు, శివాజీ చక్రవర్తికి గురువైన సమర్థ రామదాసస్వామి తమ “దాసబోథ” లో వ్రాశారు. అందుకే నాథ సాంప్రదాయంలో శ్రీదత్తాత్రేయుడు పరమగురువుగా కీర్తించబడ్డారు.

శ్రీ దత్తాత్రేయునికి 'అవధూత' అనే బిరుదున్నది. దానికి అర్ధం 'అవధూతో పనిషత్తు' యిలా వివరించింది -

శ్లో ॥ అక్షరద్వాద్వరేణ్యత్వాద్ధూత సంసార బంధనాత్

అంటే తత్త్వమస్యాది లక్ష్యత్వాదవధూత ఇతీర్యతే ॥

తా ॥ నాశరాహిత్యము, శ్రేష్ఠత్వము, విదిలించి వేయబడిన సంసార బంధము, 'తత్త్వమసి' అనే మహావాక్యానికి లక్ష్యమవడం వలన, అట్టివారిని 'అవధూత' ' యని చెబుతారు.

శ్రీ గోరక్షనాథుడు తన 'సిద్ధాంతపద్ధతి' అనే గ్రంథంలో యిచ్చిన అవధూత వర్ణన (6:1) - మార్కండేయ, భాగవతాది పురాణాలలోని దత్తాత్రేయ వర్ణనకు సరిపోతుంది. గోరక్షనాథుడు యిలా వ్రాశారు: “యోగులలో యెవరు అవధూతలని చెప్పబడుదురో యిచట తెల్పబడుచున్నది : (‘ధూమ్' అని ధాతువు) సర్వ ప్రకృతి వికారాలను విదిలించి వేయుట; దేహము మరియు యింద్రియ విషయాల యందు తగుల్కొన్న మనస్సును ఉపసంహరించి ఆత్మయందు లీనం చేసినవారు: నిష్ప్రపంచులు; ఆది మధ్యాంత భేదరహితులు ఇట్టివారే అవధూతలు. ఒక " మహాత్ముడు చెప్పినట్లు, "లోకంలో శ్రీకృష్ణుణ్ణి, వారి అంశావతారమైన శ్రీ చక్రధరులనూ కీర్తించేవారూ, నిరసించేవారూ గూడ వున్నారు. తరువాత అంశావతారమైన శ్రీ గోవింద ప్రభువులను కీర్తించేవారు, తటస్థులూ మాత్రమే వున్నారు. కాని శ్రీ దత్తప్రభువులకు మాత్రం సర్వత్రా, సర్వదా సన్మానమే వున్నది. ఇది ఈ అవతారానికి గల మరొక విశేషం".

చారిత్రకమైన - కాలంలో గూడ శ్రీ దత్తాత్రేయుడు ఎందరెందరో మహాత్ములను అనుగ్రహించి వారిచేత కీర్తించబడ్డారు. మహాయోగియైన జ్ఞానేశ్వరుడు ఒక ‘అభంగ'లో స్వయంగా యిలా కీర్తించాడు: “మేరువుకు అవతల (దక్షిణ దేశంలో) ఖేచరీముద్రలో కూర్చున్న నిరాకారుడైన దత్తయోగి ధ్యానంలో గాఢంగా నిమగ్నుడై బ్రహ్మానందమనుభవిస్తున్నాడు. నిస్సంగుడైన ఆయనకు తమ దేహంపైనగాని, వస్త్రాలమీదగాని అపేక్షయే లేదు. ఆయన గోదావరీ తీరంలో జ్ఞానాన్ని అపారంగా సేకరిస్తూ, పాంచాలేశ్వర్లో నిత్యమూ స్నానం చేస్తుండే శ్రీ దత్తయోగి, జ్ఞానదేవుడనైన నా హృదయంలో వున్నారు." మహా మహితాత్ముడై తుకారాము ఆయననిలా కీర్తించాడు: ''శ్రీ దత్తాత్రేయమహరాజా! నీ అవధూత మూర్తియే నా జీవితానికి విశ్రాంతి. నీ అండలేక ఈ జీవిత రహస్యాన్ని ఎవరు " విప్పగలరు?" ఈ మహాత్ముడే దత్తప్రభువు గురించి, "ఆయన-సుఖాలను మనకు విడిచి, భక్తుల బాధలను తాననుభవిస్తాడు అన్నాడు. మనమింతకు ముందు ప్రస్తావించిన చక్రధరునికి మాతాపూర్లో ఒకసారి, పైఠానులో ఒకసారీ దత్తస్వామి దర్శనమిచ్చి, సన్యాసదీక్షా వస్త్రాలు, జీవులనుద్ధరించమని ఆదేశమూగూడ యిచ్చారు. తర్వాత ఆయనయొక్క అనుగ్రహంతోనే బాయీశుడు, నాగదేవా 'చార్యులు అనే శిష్యులకు యోగసిద్ధి లభించింది. అందుకే "ఆయన దర్శనం అమోఘమైన ఫలితం గలది" అని, "ఈ (మహానుభావ) సాంప్రదాయానికి శ్రీ దత్త ప్రభువే ఆదికారణుడు” అనీ చక్రధరుడు వ్రాశాడు. (విచార వచనము : 285) ఇలాగే సమర్థ సాంప్రదాయ ప్రవర్తకులైన శ్రీ సమర్థ రామదాసస్వామి, ఆయన శిష్యుడైన దినకరస్వామి గూడ దత్తస్వామిని సిద్ధపురుషులని కీర్తించారు. శ్రీ సమర్థుల ముఖ్య శిష్యులైన కల్యాణస్వామి, “దత్తప్రభువుకు ముల్లోకాలలోనూ వందనములే. ఆయన భిక్షాన్నమే గ్రహిస్తారు. ఆయన చుట్టూ సుందరమైన తేజః పుంజముంటుంది. ఆయన దిగంబరి, సిద్ధసనాతనుడు, త్రిమూర్తుల అవతారము, త్రిపురారి. నిత్యము భాగీరధీ తీరంలో నిత్యనియమాలు, కరవీరం (ఈనాటి కొల్హాపూర్) లో భిక్ష చేస్తారు. ఆయనది నిగూఢమైన యోగలీల. ఎన్నో ప్రాచీన సాంప్రదాయాలవారు ఆయనను ధ్యానిస్తారు. ఆయన గిరినార్ పర్వతంపై వుంటారు. ఈ శ్రీగురురాజు మహాదయామయుడు, కల్యాణ్కు సుఖాన్ని చేకూర్చేవాడు.” ఆనంద సాంప్రదాయానికి గూడ మూల పురుషుడు శ్రీ దత్తుడేనని శ్రీధరస్వామి, శ్రీ కృష్ణ దయార్ణవ స్వామి చెప్పారు. అలానే, చైతన్య సాంప్రదాయ ప్రవర్తకులైన రాఘవ చైతన్యుడు, కేశవ చైతన్యుడు గూడ దత్తప్రభువును పరమగురువుగా చెబుతారు.

శ్రీ దత్తాత్రేయుని షోడశావతారములు :

శ్రీ దత్తాత్రేయ సాంప్రదాయంలో కలియుగానికి ముందు స్వామికి పదహారు అవతారములని చెప్పబడినది. అయితే ఆయన తన పరతత్త్వంతో నిత్య భూలోక నివాసం చేస్తాడు గనుక మహర్షులకు ఆయన ప్రసాదించిన సగుణ సాక్షాత్కారాలనే ఆయన యొక్క అవతారాలని కీర్తించారని మనం గమనించాలి. వాటిని గురించి శ్రీవాసుదేవానంద సరస్వతీస్వామి తమ 'దత్త పురాణము'లో వర్ణించారు. దాని సారాంశాన్నిక్కడ పొందుపరుస్తాను.

1) యోగిరాజు లక

అద్వయానన్ద రూపాయ యోగమాయా ధరాయచ ।

యోగిరాజాయ దేవాయ శ్రీ దత్తాయ నమోనమః ॥

నారాయణోద్భవుడైన బ్రహ్మ తన తపస్సుచేత అత్ర్యాదులను సృష్టించి, 'సృష్టి విస్తరణ చేయమని అత్రి అనసూయలనాజ్ఞాపించాడు. ఆ ఋషి దంపతులు రూక్ష పర్వతంమీద తపస్సు చేస్తుండగా ఒక కార్తీక పూర్ణిమ బుధవారం నాడు మొదటి ఝామున మొదటి యామంలో యోగి రాజుగా అవతరించాడు.

ఈనాడు యోగిరాజును మూడు అ అర్ధ్యాలతో పూజించి, కొబ్బరికాయ నైవేద్యమిచ్చి, యోగిరాజు మంత్రాన్ని జపించి స్తోత్రాలు, లీలాగానము చేయాలి.

2) అత్రివరదుడు:

అత్రి వాతాశనుడై ఇంద్రియాలను, మనస్సునూ నిగ్రహించి, ఒంటికాలు పై యోగిరాజును ధ్యానించాడు. యోగిరాజువంటి బిడ్డను కనాలని ఆయన సంకల్పం. బిడ్డనుకనాలని ఆయన శిరస్సునుండి వెడలిన యోగాగ్ని ముల్లోకాలనూ తపింప చేయగా దేవాసురులు త్రిమూర్తులను శరణువేడారు. ముమ్మూర్తులూ అత్రి ఆశ్రమానికి వచ్చి ఆయనను మేల్కొలిపారు. ఆయన ముమ్మూర్తులను పూజించి, 'నేను . ఒక్కరిని ధ్యానిస్తే ముమ్మూర్తులూ వచ్చారేమి?' అన్నారు. “నీవు ధ్యానించిన అద్వితీయుని రూపాలమే మేము. ముగ్గురమూ ఒక్కటే. సృష్ట్యాది కార్యాలు నెరవేర్చడానికి త్రిగుణాల నాశ్రయించి ముమ్మూర్తులుగా వెలిశాము. నీవు ముందు చూచిన రూపాన్నే ధ్యానించు" అన్నారు. అపుడు యోగిరాజు త్రిగుణాత్మకుడు, శుద్ధస్పటిక దీప్తిగల యోగాదేశకరుడుగా షడ్భుజాలతో దర్శనమిచ్చాడు. ఇది ఒక బహుళ పాడ్యమీ రోహిణీ నక్షత్రయుక్త గురువారమునాడు జరిగింది. మొదటి యామమున మొదటి ఘడియ. ధ్యానం:

శ్లో ॥ మాలా కమండలు ధర కరపద్మ యుగ్మే

మధ్యస్థ పాణి యుగళే డమరూ త్రిశూలే

యస్యస్త ఊర్థ్వకరయోః శుభశంఖ చక్రే

ధ్యాయేత్తమత్రి వరదం భుజషట్క యుక్తం ॥

ఈయన దేహంలోని కుడి పార్శ్వము గురువు. ఎడమ పార్శ్వము క్షకారాంత వర్ణాలు భగవంతుడు. కుడిచేతిలో మంత్రాలకాధారమైన అకారాది కకారాంత క్షకారాంత వర్ణాలు గల 52 పూసల జపమాల. ఈ మాలలో సకల మంత్రాలూ బీజాలతో సహా వుంటాయి - ఇవి మందాధికారులైన భక్తులకోసం. డమరులో శృత్యాది శాస్త్రాలన్నీ మధ్యమాధికారుల కోసమున్నాయి. పై చేతిలోని చక్రము ఉత్తమాధికారులకు సత్వరం బంధ విచ్ఛేదము చేసి తన జ్ఞానతేజాన్ని వారికి ప్రసాదిస్తుంది. ఇవి కుడివైపునున్నవి. ఇది మోక్షప్రదమైన గురుతత్వం. అర్జంట్

ఎడమ చేతిలో జీవులకు కర్మఫలాన్నిచ్చే కర్మసూత్రమనే జలాన్ని కలిగిన కలశమున్నది. జీవులకన్నపానాదులు ప్రాప్తించడం దీనిపై నాధారపడి యున్నది.

మరొక చేతిలోని త్రిశూలముల కొసలు ఆచార, వ్యవహార, ప్రాయశ్చిత్తాలు; ధర్మార్థ కామాలని జీవులకిస్తాయి. సృష్టికి స్థిమితమిస్తాయి. మరొక చేతిలోని శంఖం నిత్యం ధ్వనిస్తూంటుంది. ఆ ధ్వని అపూర్వ, నిత్య, పరిసాంఖ్య విధులను సూచిస్తుంది. ఈ మూడింటితో గూడిన యజ్ఞవిధి వలన సృష్టి చక్రం ప్రవర్తిస్తుంది. సృష్టి పాలన జరుగుతుంది. ఇది భగవత్తత్త్వం.

మూడర్ఘ్యాలతో (పూజా వస్తువులతో) పూజించి, అరటి పండ్లు నైవేద్యమిచ్చి, ఆ రోజున స్తోత్రము, లీలాశ్రవణాలతో గడపాలి. లు డయ నేంద్రలు.

3) శ్రీ దత్తాత్రేయుడు :

శ్లో॥ దత్తాత్రేయం శివం శాంతమింద్రనీల నిభం ప్రభుమ్ ।

ఆత్మ మాయారతం దేవమవధూతం దిగంబరమ్ ॥

భస్మోద్ధూళిత సర్వాంగం జటాజూట ధరం విభుమ్ ॥

చతుర్బాహు ముదారాంగం దత్తాత్రేయం నమామ్యహమ్ ॥

అత్రి తపస్సుకు మెచ్చిన భగవంతుడు వరం కోరుకోమన్నాడు. "నీవంటి. కొడుకు కావాలి " " అన్నాడు ఋషి. మాట యిచ్చాను గదా అని, తనంతవాడు లేనందువల్ల, తనను తానే దత్తం చేసుకొన్నాడు భగవంతుడు. ఆరోజు శుక్రవారం, కార్తీక బహుళ విదియ, మృగశిరా నక్షత్రం, మొదటి ఝామున మొదటి గంట. ఆయనయే జ్ఞాననిధి, యోగి జనవల్లభుడు, జగద్గురువు. ఆయనకాదంపతులు ప్రణమిల్లి తమ గర్భజనితుడైన బిడ్డ కావాలని, సాక్షాత్కరించిన రూపం భూమి పై నిలిచిపోవాలనీ కోరారు. అందుకని అత్రివరదుడు నిలచాడు. దత్తాత్రేయునికి మూడర్ఘ్యాల పూజ, చెరకు నివేదనాదులు చేయాలి.

4) కాలాగ్ని శమనుడు :

శ్లో॥ జ్ఞానానందైక దీప్తాయ కాలాగ్ని శమనాయ చ ।

భక్తారిష్ఠ వినాశాయ నమోస్తు పరమాత్మనే ॥

ఆశ్రమంలో ధ్యాననిష్ఠుడైన అత్రినుండి జనించిన యోగాగ్ని ఆయనను దహించబోయింది. దత్తుడు ఋషి శిరస్సు ప్రవేశించగానే కోటి చంద్రుల చల్లదనం కల్గింది. తెరచిన ఋషి కన్నులనుండి దివ్యకాంతి వెడలి ఋతుస్నాతయైన అనసూయ దేహంలో అందరి సమక్షంలో ప్రవేశించింది. అది మార్గశిరమాసం పూర్వార్థంలోని సప్తమి. గర్భ జ సప్తమి. గర్భస్థుడైన భగవంతుడు 9 దినాలను 9 మాసాలని తలచి మార్గశిర పూర్ణిమా బుధవారంనాడు మృగశిరా నక్షత్రంలో సాయంత్రం జన్మించాడు. సకల సృష్టి పులకించింది. జగత్ప్రభువపుడు చంద్ర, దత్త, దూర్వాసుల రూపంలో దర్శనమిచ్చాడు. త్రిమూర్త్యాత్మకుడైన బిడ్డడిని చూచి వారు పొంగిపోయారు. అనసూయాస్తన్యపానంతోనూ, జలక్రీడలతోనూ వారిని భగవంతుడు సంతోష పెట్టాడు.

మార్గశిర పూర్ణిమనాడు మూడర్యాల పూజ, పంచామృత నివేదన బ్రాహ్మయిల భోజనము విధి.

5) యోగిజన వల్లభుడు :

శ్లో॥ యోగ విజ్జననాథాయ భక్తానందకరాయచ ।

దత్తాత్రేయాయ దేవాయ తేజోరూపాయ తే నమః ॥

కాలాగ్ని శమనులు అనసూయ గర్భాన జన్మించారని తెలిసి సిద్ధ, గంధర్వాదులు, యోగులు దర్శింపరాగా ఆయన బాల్యరూపాన్ని విడిచి తేజోమూర్తిగా దర్శనమిచ్చి దానిని ధ్యానించమన్నాడు. "నాకు జన్మ, కర్మ, గుణ, రూప, మాయ, నాశాలు లేవు. సర్వవ్యాపిని, ఈ మూర్తిని ధ్యానించి తరించండి" అన్నాడాయన. నాడు మార్గశిర పున్నమి, గురు వారము, మధ్యాహ్నము : అనాడు అర్ఘ్యం, ముత్యాలు, పంచభక్ష్యాలు సమర్పించి 'ఓమ్ యోగిజన వల్లభాయ నమః' అని జపం చేయాలి.

6) శ్రీ లీలా విశ్వంభరుడు

శ్లో॥ పూర్ణబ్రహ్మ స్వరూపాయ లీలా విశ్వంభరాయచ ।

దత్తాత్రేయాయ దేవాయ నమోస్తు సర్వసాక్షిణే ॥

బాల దత్తుడైన యోగిజన వల్లభులొకసారి అనసూయ వడిలో పాలు త్రాగుతుండగా అతివృష్టి మొ॥న ప్రకృతి వికారాల వలన పీడితులైన మానవులు, మునులు ఆయనను శరణు వేడగా ఆయన తన విశ్వరూపంనుండి యోగ లీలగా లీల వారికి వలసినవన్నీ ప్రసాదించాడు. ఒక్కొక్కసారి శిష్యులకు వేదము నేర్పేవాడు. ఒకప్పుడు ధ్యాననిష్ఠుడై యుంటాడు. ఒకప్పుడు తన యోగ మాయచేత యీ సంసారాన్ని అరణ్య రూపం ధరింపచేసాడు. అహంకారం పర్వతమైంది. కామము సింహము, క్రోధం సివంగి, మనస్సు సరస్సు, యజ్ఞాదులు వృక్షాలు అయ్యాయి. ఆ ఆ వృక్షాల నిండా పండ్లున్నాయి. "ఈ పండ్లు ఆశ గొల్పుతాయి గాని వివేచిస్తే అవి కోరదగినవిగాదు, వాటినీడగూడ విషపూరితమే. జలమూ అంతే, సుఖాన్ని కోరేవాడు వీటిననుభవించాలన్న భ్రాంతితో యిక్కడ నివసించ కూడదు." అన్నాడు. ఆ మాటలు లెక్కచేయక వారంతా వాటిననుభవించారు. ఆయన అదృశ్యుడయ్యాడు. వారంతా దారి తప్పి భయంతో భగవంతుని స్మరించి శ్రీ గురుచరిత్ర ” ఈంతులయ్యారు. కాని మరలా వనముచేత భ్రాంతులై మరలా మరచారు. అప్పుడు వారి కళ్ళు తెరిపించేందుకు అరణ్యాన్ని అదృశ్యం చేయగా వారు దత్తుని ఎడబాసినందుకు దుఃఖపడనారంభించారు. ఆయన దర్శనమిచ్చాడు. వారాయనను వదలి కర్మాచరణకు వెళ్ళలేదు. వారి భక్తిని పరీక్షించడానికి ఆయన ఒక సరస్సులో మునిగి 100 సం॥లున్నాడు. ఒక వనితను తోడ్కొని మద్యం సేవిస్తూ బయటకొచ్చాడు అయినా వారాయనను విడువలేదు.